EVM દ્વારા મતદાન પર સવાલો ઉઠાવવા અને દરેક મતદારને તેના વોટની માહિતી મળે તે માટે દાખલ કરવામાં આવેલી અરજી પર ગુરુવારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં લાંબી ચર્ચા થઈ હતી. આ કેસમાં અરજદારના વકીલોએ કહ્યું હતું કે લોકશાહીમાં મતદારને એ જાણવાનો અધિકાર છે કે તેણે આપેલો મત યોગ્ય જગ્યાએ પહોંચ્યો છે કે નહીં. આ મામલે કેસ રજૂ કરતા એડવોકેટ નિઝામ પાશાએ કહ્યું હતું કે મતદાતાને મતદાન કર્યા પછી VVPAT સ્લિપ ચેક કરવાનો અને પછી તેને મતપેટીમાં મૂકવાનો અધિકાર હોવો જોઈએ. તેના પર જસ્ટિસ સંજીવ ખન્નાએ સવાલ ઉઠાવ્યો કે શું આનાથી ગોપનીયતાનું ઉલ્લંઘન નહીં થાય? તેના પર પાશાએ કહ્યું કે ગોપનીયતાના નામે મતદાતાના અધિકારોને ખતમ કરી શકાય નહીં.
ચૂંટણી પંચે ઈવીએમ પરની ચિંતાઓને દૂર કરતા કહ્યું કે તમામ વોટિંગ મશીનોમાં મોક પોલ કરવામાં આવે છે. ચૂંટણી પંચના એક અધિકારીએ કહ્યું, ‘ઉમેદવારોને કોઈપણ 5% મશીનો તપાસવાની પરવાનગી આપવામાં આવે છે. એટલું જ નહીં, મતદાનના દિવસે પણ આ પ્રક્રિયાનું પુનરાવર્તન થાય છે. દરેક મશીનમાં અલગ પ્રકારની પેપર સીલ હોય છે. જ્યારે મશીનો ગણતરી માટે આવે ત્યારે સીલ તપાસી શકાય છે. જ્યારે કોર્ટે પૂછ્યું કે મતદાર કેવી રીતે તપાસ કરી શકે છે કે તેનો મત ક્યાં ગયો, તો અધિકારીએ કહ્યું કે આ માટે અમે સમયાંતરે જાગૃતિ અભિયાન ચલાવીએ છીએ. પંચે કહ્યું કે કઈ વિધાનસભામાં કયા ઈવીએમ જશે તે અગાઉથી નક્કી નથી.
પંચે કહ્યું કે મતદાન પૂર્ણ થયા બાદ ઈવીએમને સ્ટ્રોંગ રૂમમાં રાખવામાં આવે છે. આ ઉમેદવારોની હાજરીમાં સીલ કરવામાં આવે છે. આ પછી જ્યારે ઉમેદવારો આવે છે ત્યારે મતગણતરીનાં દિવસે જ રૂમ ખુલે છે. આ દરમિયાન કોર્ટે પૂછ્યું કે શું મતદાતા મતદાન કર્યા પછી સ્લિપ મેળવી શકે છે. તેના પર ચૂંટણી પંચે કહ્યું કે આવું થઈ શકે છે, પરંતુ તેનાથી વોટની ગોપનીયતાનું ઉલ્લંઘન થશે. આ સિવાય જ્યારે વોટિંગ સ્લિપ બૂથની બહાર પહોંચે છે, ત્યારે મતદાતાને કેટલીક સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. અન્ય લોકો તે કાપલીનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરશે તે કહી શકાય નહીં.
કોર્ટે પૂછ્યું- તમામ VVPATની ગણતરી કેમ ન થઈ શકે?
કોર્ટે એ પણ પૂછ્યું કે શું તમામ VVPAT સ્લિપની ગણતરી કરવી શક્ય નથી. તે આટલો સમય કેમ લે છે? આ માટે મશીનોનો ઉપયોગ કરી શકાતો નથી. આ પ્રશ્ન પર પંચે કહ્યું કે VVPATનું પેપર ખૂબ જ પાતળું અને ચોંટતું હોય છે. તેથી તેની ગણતરી સરળ નથી. તેના પર કોર્ટે કહ્યું કે મુખ્ય વાત એ છે કે મતદારને સમગ્ર પ્રક્રિયામાં વિશ્વાસ હોવો જોઈએ. આના પર પંચે કહ્યું કે અમે આ અંગે FAQ જારી કરીશું. દરેક પ્રશ્નનો જવાબ ત્યાં આપવામાં આવશે.
